Bezpieczeństwo pracy na budowie
Praca na budowie od razu kojarzy mi się z wypadkami. Skrajna nieodpowiedzialność czy też niewiedza doprowadza do poważnych konsekwencji - znacznej utraty zdrowia lub życia. Zobacz przykłady, co budowlańcy robią nie tak i w jaki sposób mogą zwiększyć swoje bezpieczeństwo.
Czym jest budowa?
Zacznijmy od podstaw. Przez budowę rozumie się wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu od fundamentów, a także odbudowę, rozbudowę lub nadbudowę obiektu budowlanego. Do pozostałych robót budowlanych zaliczamy też przebudowę, remont oraz rozbiórkę.
- Odbudowa - odtworzenie istniejącego wcześniej obiektu budowlanego, w tym samym miejscu i z zachowaniem pierwotnych wymiarów i funkcjonalności
- Rozbudowa - powiększenie istniejącego już obiektu, przykładowo o dodatkowe pomieszczenie
- Nadbudowa - wydzielenie dodatkowej przestrzeni ponad wysokość budynku
- Przebudowa - zmiana parametrów użytkowych istniejącego obiektu z zachowaniem jego charakterystycznych cech (powierzchnia, wysokość, długość i szerokość)
- Remont - roboty budowlane w istniejącym, użytkowanym obiekcie polegające na odtworzeniu jego stanu pierwotnego przed zużyciem czy zniszczeniem; pod warunkiem, że prace te nie stanowią bieżącej konserwacji
- Rozbiórka - demontaż i usunięcie z powierzchni istniejącego budynku lub jego części.
(Nie)bezpieczeństwo podczas pracy na budowie
Mogę się założyć, że każdy z nas widział chociaż raz w życiu budowlańca, który zachowywał się, ładnie mówiąc, nieodpowiedzialnie. Zdarzało się, że nie był to tylko jeden majster, ale ich cała grupka. Niestety widać to po wypadkowości podczas prac budowlanych, która ciągle utrzymuje się na niechlubnym, wysokim poziomie. Codziennie dochodzi do kilkunastu takich zdarzeń, a część z nich nie jest rejestrowana. Budownictwo jest liderem jeśli chodzi o ofiary śmiertelne. Najczęstszą przyczyną wypadków na budowie jest właśnie lekceważenie przez pracowników swojego bezpieczeństwa na stanowisku pracy i nieprzestrzeganie zasad BHP.
Upadek z wysokości
Dominującą przyczyną urazów na placu budowy jest upadek z wysokości. Dzieje się tak przez wykonywanie prac na wysokości bez zabezpieczeń chroniących pracowników przed możliwością upadku lub nieprawidłowe zastosowanie tych środków. Podczas kontrol stwierdzono też inne nieprawidłowości, takie jak: niezapewnienie bezpiecznych przejść i dojść do stanowisk pracy, niezabezpieczenie otworów w stropach i ścianach oraz brak egzekwowania stosowania środków ochrony indywidualnej przez budowlańców. Problemem jest również montowanie rusztowań niezgodnie z zaleceniami producenta, czyli brak balustrad, nieprawidłowe pomosty robocze czy też niewłaściwe kotwienia lub ich całkowity brak. Konsekwencje są tragiczne - to nie tylko złamania kończyn, ale też bardzo poważne urazy kręgosłupa lub w najgorszych przypadkach śmierć.
Środki ochrony indywidualnej
Środki ochrony indywidualnej to między innymi: kaski, nakolanniki, uprzęże, szelki bezpieczeństwa, kamizelki odblaskowe, maski, rękawice robocze, okulary i buty ochronne oraz nauszniki. Widok robotnika bez koszulki i w krótkich spodenkach jest codziennością, natomiast takiego wyposażonego we wszystkie niezbędne środki ochrony już nie bardzo. Zapewnienie pracownikom takiego zestawu należy do obowiązków pracodawcy. To, że ich nie noszą nie oznacza od razu, że nie zostały wydane na użytek podczas pracy. Pewnie leżą w magazynie, jeszcze w oryginalnym opakowaniu. Bo po co to wszystko nosić? No właśnie. Środki ochrony indywidualnej powinny być jak najlżejsze, wytrzymałe i potwierdzone znakiem CE. Mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa podczas robót budowlanych i uniknięcie wszelkich wypadków. Ale niestety nie zawsze są traktowane poważnie.
To nie przelewki, czyli alkohol na budowie
Ile razy przechodząc obok placu budowy poczułeś nieprzyjemną woń? Zapach taniego piwa lub co gorsza wódki i porozrzucane wszędzie puszki są na porządku dziennym. Bardzo dużo pracowników z tej branży albo pije w pracy, albo przychodzi do niej już pod wpływem. Wraz ze wzrostem zawartości alkoholu we krwi zwiększa się również ciężkość wypadku. Zaburzona zostaje równowaga i koncentracja, a racjonalne myślenie o zachowaniu ostrożności podczas wykonywanej pracy schodzi na dalszy plan. Takie nieodpowiedzialne zachowanie stanowi zagrożenie nie tylko dla samego pijącego, ale także dla jego współpracowników.
Praca „na czarno”
Zdarza się tak, że osoby pracujące na budowie nie są na żadnej umowie, czyli pracują na czarno. Dla nich na pewno jest to wygodna forma, ponieważ nie dotyczą ich określone w pisemnej umowie zasady pracy. Sytuacja ma się gorzej, gdy to oni ulegną wypadkowi. Nie są oni objęci ubezpieczeniem, więc mogą pomarzyć o jakimkolwiek odszkodowaniu. Oczywiście mogą złożyć wniosek do ZUSu, ale pracodawca musiałby sporządzić protokół powypadkowy i spłacić wszystkie zaległe składki, co nie jest mu na rękę. W takiej sytuacji może próbować uniknąć poniesienia jakichkolwiek konsekwencji. Lepiej nie ryzykować, żeby później nie zostać na lodzie.
Maszyny budowlane
Robotnik pracujący na terenie budowy na codzień ma do czynienia z ciężkimi maszynami budowlanymi. Niezwykle ważna jest ich prawidłowa obsługa i regularna kontrola stanu technicznego. Nieodpowiednie zabezpieczenie osłon, wady konstrukcyjne, brak nadzoru osób odpowiedzialnych, brak instruktaży stanowiskowych i nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy to tylko kilka przykładów. Pracownik może też utracić kontrolę nad działającą maszyną, skaleczyć się przez jej ostre, wystające elementy, a nawet wciągnąć rękę do wirujących elementów. Sposobów na to, aby zrobić sobie krzywdę przy obsłudze lub w pobliżu maszyn jest wiele. I niestety to zazwyczaj maszyna wygrywa walkę z człowiekiem.
Co zrobić, aby zwiększyć bezpieczeństwo na budowie?
Aby zminimalizować ryzyko powstania wypadków podczas pracy na budowie trzeba zacząć od kompleksowego szkolenia BHP. Pracodawca powinien:
- Zapoznać pracownika z Oceną Ryzyka Zawodowego na jego stanowisku, tak aby miał on świadomość wszelkich możliwych zagrożeń podczas wykonywania pracy
- Zapewnić robotnikom odzież ochronną i niezbędne środki ochrony indywidualnej i zbiorowej
- Zlecić szkolenia stanowiskowe
- Zaopatrzyć się w instrukcje stanowiskowe oraz instrukcje BHP przy obsłudze każdej maszyny stwarzającej zagrożenie
- Odpowiednio zabezpieczyć teren budowy, tak aby zarówno pracownicy, jak i przechodnie byli bezpieczni
- Nadzorować prace odbywające się na budowie
- Kontrolować stan techniczny maszyn i urządzeń budowlanych
- Nie wpuszczać robotników pod wpływem środków odurzających na teren budowy i nie dopuszczać ich do pracy
- Dopuszczać do urządzeń technicznych wyłącznie osoby przeszkolone, posiadające odpowiednie kwalifikacje.
Plan BIOZ
Najważniejszym dokumentem chroniącym zdrowie uczestników prac budowlanych jest plan BIOZ. Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia ma na celu zidentyfikowanie zagrożeń oraz wdrożenie sposobów służących zapobieganiu wypadkom na etapie realizacji inwestycji. Kierownik budowy musi zlecić sporządzenie tego planu przed rozpoczęciem budowy i uwzględnić specyfikację obiektu budowlanego oraz warunki prowadzenia robót. Jednak BIOZ musi być sporządzony tylko w trzech przypadkach:
- Kiedy planowane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych, a jednocześnie ma być zatrudnionych co najmniej 20 pracowników.
- Kiedy pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.
- Kiedy na budowie będzie wykonywany przynajmniej jeden z wymienionych (w odpowiednich przepisach) rodzajów robót budowlanych.
W przypadku pierwszego i drugiego punktu trzeba jeszcze umieścić tablicę informacyjną BIOZ w widocznym miejscu. Tablica informuje o nazwie budowy, terminie rozpoczęcia i zakończenia prac, maksymalnej liczbie pracowników oraz miejscu, gdzie znajduje się plan BIOZ. Ten obowiązek nie dotyczy budów, dla których nie wymaga się uzyskania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę.
Plan BIOZ składa się z trzech części: tytułowej, opisowej i rysunkowej. Pierwsza z części musi zawierać podstawowe informacje, takie jak nazwa i adres obiektu budowlanego, imię i nazwisko inwestora oraz dane i adres kierownika, który sporządził dany plan. Część opisowa jest bardziej szczegółowa. Mówi między innymi o zakresie robót budowlanych, występujących zagrożeniach, oznakowaniu terenu budowy, rodzajach stosowanych środków ochrony indywidualnej, a także przechowywaniu i transportowaniu materiałów niebezpiecznych. Część rysunkowa jest uzupełnieniem części opisowej. Jest to opracowane zagospodarowanie terenu, wraz z oznaczonymi zagrożeniami, rozmieszczeniem sprzętu przeciwpożarowego i ratunkowego, drogami dojazdowymi oraz strefami ochronnymi.
Podsumowanie
Większości wypadków można byłoby zapobiec, gdyby na budowie były przestrzegane zasady BHP, a pracownicy przestaliby lekceważyć swoje bezpieczeństwo podczas wykonywania pracy. Za to pracodawcy powinni bardziej nadzorować zatrudnionych budowlańców i regularnie ich szkolić, tak aby jak najbardziej zmniejszyć wypadkowość na terenie robót. Skorzystanie z porad opisanych w naszym artykule jest pierwszym punktem do osiągnięcia tego celu.
