Narażanie siebie, aby ratować innych - praca ratownika
Ratownik jest jednym z zawodów, w których pomoc niesiona drugiemu człowiekowi jednocześnie stanowi narażenie utraty własnego zdrowia lub nawet życia. Ratownik zawsze musi być przygotowany na najgorsze, co wiąże się także z dużym ryzykiem zawodowym.
Zagrożenia na stanowisku ratownika
Wszystko zależy od konkretnego stanowiska i otoczenia pracy. Na ratownika medycznego czyhają zupełnie inne zagrożenia niż na ratownika pracującego na trudnych terenach, takich jak morze czy góry.
Ratownik medyczny
Ratownik medyczny pracuje o każdej porze dnia i nocy, niezależnie od pogody. Gdyby tego było mało musi się odnaleźć w trudnych, często niemożliwych do przewidzenia warunkach. Nagły pożar, wybuch gazu, kolizja na ruchliwej drodze, zawalenie budynku to tylko kilka przykładów. Zdarza się, że w wyniku awarii w budynku, w którym przebywają ranni nie ma dostępu do światła. Przez to wielkie utrudnienie ratownik jest dodatkowo narażony na zrobienie sobie krzywdy, na przykład poprzez potknięcie się, upadek lub zranienie.
Oprócz czynników fizycznych osoba zajmująca to stanowisko musi być bardzo odporna psychicznie. Traumatyczne widoki związane z dużą ilością krwi i zwłok, ogromna odpowiedzialność za życie drugiej osoby oraz presja, że natychmiastowo i prawidłowo oceni sytuację i przystąpi do pomocy to codzienność. Do tego dochodzą kilkunastogodzinne zmiany, co natomiast skutkuje niedoborem snu i przewlekłym zmęczeniem. W takich okolicznościach łatwo o niechciane błędy, które mogą znacząco zaważyć na zdrowiu pacjenta. Nie da się ukryć, że jest to ogromny stres.
Ratownik górski
Ratownik ten ma za zadanie przewidywać zagrożenia górskie, rejestrować je zgodnie z procedurami oraz ostrzegać przed nimi turystów, wspinaczy i użytkowników urządzeń sportowych bezpośrednio lub poprzez media. Jednak najbardziej niebezpiecznym obowiązkiem na tym stanowisku jest - jak sama nazwa mówi - ratowanie osób w potrzebie. Ratownik przyjmuje zgłoszenia o zaginieniach i wypadkach, lokalizuje je (co nie jest wcale takie proste) i natychmiastowo interweniuje. Warunki w górach są bardzo zróżnicowane. Mimo to ratownik musi dotrzeć do poszkodowanego bez względu na trudności związane z terenem, czynnikami atmosferycznymi, a także niedostępnością miejsca, w którym ta osoba się znajduje. Gdy już uda się dotrzeć do poszkodowanego/zaginionego należy udzielić mu pierwszej pomocy przedmedycznej i przygotować go do transportu górskiego, czyli ewakuacji z miejsca zdarzenia. Celem tej ewakuacji jest przekazanie rannego do karetki pogotowia lub śmigłowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Głównymi zagrożeniami na tym stanowisku są przede wszystkim:
- zwichnięcie lub złamanie kończyny przez trudne warunki pogodowe - przykładowo podczas mgły lub śnieżycy
- odcięta droga ucieczki podczas ratowania poszkodowanego z trudnego, niemożliwego do dojścia miejsca
- strome ściany gór i ich wysokość
- zagrożenie lawinowe
- przemieszczanie się śmigłowcem - katastrofa lotnicza
- przeciążenie narządów ruchu przez ciężki, lecz niezbędny do akcji ratowniczej sprzęt
- mnogość stresowych sytuacji podczas wykonywania pracy
- wyczerpujące, dwunastogodzinne dyżury
Ratownik górniczy
Pod ziemią również czyha wiele zagrożeń. Dlatego nad bezpieczeństwem górników w kopalni czuwa ratownictwo górnicze. Podziemny pożar, wyrzut lub zawał skał, tąpnięcia, czy też wybuch gazów kopalnianych i pyłu węglowego to nie przelewki. Ratownicy mają za zadanie nie tylko doraźną pomoc i usuwanie skutków niebezpiecznych zdarzeń, ale także prowadzenie działalności prewencyjnej, przykładowo w postaci szkoleń w kopalniach.
Z powodu bardzo wysokiego ryzyka utraty zdrowia, a nawet życia ekipa ratunkowa musi stale przebywać na miejscu, tak aby móc natychmiastowo przystąpić do akcji. Osoba pracująca na tym stanowisku musi być niezwykle odporna psychicznie. Niekiedy zdarza się tak, że nie wszystkich da się uratować. W takim przypadku ratownik nie może się załamać, nawet przy śmierci kolegi po fachu, ponieważ ma obowiązek pomóc reszcie poszkodowanych. Warunki panujące pod ziemią również nie są sprzyjające dla zdrowia. Jest to codzienna, ciężka fizycznie praca w ciasnym, ciemnym i dusznym otoczeniu pełnym kurzu i pyłu. Podczas niesienia pomocy ratownicy są narażeni na ciężkie w skutkach wypadki, a każde nagłe zdarzenie w kopalni jest walką o przetrwanie.
Ratownik wodny
Ratownik wodny jest narażony na długotrwałe przebywanie na pełnym słońcu. Musi mieć oczy dookoła głowy i nie stracić czujności nawet na chwilę, co powoduje stres i napięcie. Podczas samodzielnej akcji ratunkowej musi mieć świadomość, że sam może już nie wypłynąć na ląd. Osoba topiąca się, nieświadoma co się dzieje lub w totalnym amoku może chwycić ratownika lub pociągnąć go ze sobą na dno. Trudno się dziwić - w sytuacjach zagrażających naszemu życiu próbujemy za wszelką cenę się uratować. W takim przypadku możliwe, że topiący się będzie chciał przytrzymać „ostatnią deskę ratunku” nie myśląc o tym, że może to spowodować odwrotny skutek, czyli utopienie się nie jednej, a dwóch osób.
Ratownik pokładowy
Ratownik pokładowy należy do ekipy śmigłowca ratunkowego, który wykorzystywany jest w ratownictwie morskim i śródlądowym. Do obowiązków tego pracownika należy, zależnie od stanowiska obejmowanego w ekipie, pilotaż, konserwacja sprzętu ratowniczego lub bezpośrednia pomoc poszkodowanym. W tym ostatnim przypadku ratownik spuszcza się na linie lub drabince sznurowej i wciąga osobę znajdującą się w wodzie na pokład śmigłowca. Bez wątpienia nie każdy może zostać ratownikiem w tej branży. Przy akcjach na otwartych akwenach wymagane jest specjalistyczne przeszkolenie, między innymi w sportach ekstremalnych. Aby zostać ratownikiem pokładowym kandydat musi skończyć nie tylko kursy ratownicze, ale też wspinaczkowe, nurkowania i skoków na spadochronie.
Praca jako ratownik pokładowy wiąże się z hałasem i wibracjami silników, niewygodną pozycją i słabym oświetleniem. Bez względu na porę dnia i warunki atmosferyczne ratownik wisi na linie lub skacze bezpośrednio do wody. Obsługiwanie sprzętu ratunkowego w zimnej, niespokojnej wodzie z wysokimi falami, często na silnym wietrze nie należy do prostych zadań. Przeciążenia grawitacyjne i praca w zmiennym ciśnieniu atmosferycznym bardzo odbija się na zdrowiu ratownika. Pomagając załodze okrętu lub rozbitkom morskim ratownik musi walczyć z żywiołami, które mogą okazać się zabójcze.
Ratownik morski
Kolejny ratownik zajmuje się poszukiwaniem i ratowaniem osób, które wypadły za burtę, nagle zachorowały, doznały urazu podczas podróży statkiem albo są ofiarami katastrof morskich - przykładowo w momencie, gdy na okręcie wybuchł pożar. Do jego obowiązków należy również bezpieczna ewakuacja załogi i pasażerów statku, który utknął na mieliźnie albo miał awarię silników. Zagrożeniami jest zatopienie ratownika przez wysoką falę, utrata zdrowia przez ostre, wystające z wody przedmioty, a także poparzenie ciała w przypadku pożarów.
Praca na morzu wymaga bardzo dobrej znajomości obszaru, na którym będzie trwać akcja ratunkowa i tak jak w każdym z wymienionych branż - wysokiej sprawności fizycznej i odporności na stres i presję czasu. Bardzo istotną kwestią jest również racjonalne myślenie i zdolność szybkiej oceny sytuacji. Trzeba pamiętać, że bezpieczeństwo ratownika jest najważniejsze i w najtrudniejszych przypadkach ma on prawo odmowy udzielenia pomocy.
Ratownik płetwonurek
Tak jak wskazuje nazwa, ratownik ten zajmuje się akcjami podwodnymi, takimi jak: przeszukiwanie dna otwartych akwenów wodnym w poszukiwaniu ludzi lub przedmiotów, ewakuacja załogi i pasażerów z pojazdów pływających, które uległy awarii lub wypadkowi oraz badanie wraków statków. Podczas akcji podwodnej płetwonurek może się zaplątać w sieci, poparzyć się silnikiem łodzi, poślizgnąć się na pokładzie, czy też nadepnąć na niezabezpieczone, ostre przedmioty. Tak naprawdę życie nurków zależy od powietrza dostarczanego z powierzchni przez węże lub z akwalungów. W momencie, gdy wystąpi przerwa w dostawie tlenu może spowodować śmierć lub poważnie zaszkodzić zdrowiu. Praca w wysokim ciśnieniu, szczególnie przy szybkim wychodzeniu na powierzchnię z dużej głębokości, naraża na wstrząs lub chorobę dekompresyjną, a znaczne wychłodzenie organizmu może prowadzić do hipotermii.
Podsumowanie
Każdy ratownik, niezależnie od miejsca pracy, codziennie jest narażony na utratę zdrowia lub życia podczas niesienia pomocy. Oznacza to, że ryzyko zawodowe na jego stanowisku jest bardzo wysokie. Regularne szkolenia z zakresu BHP zapewnią odpowiednią wiedzę, przez co pozwolą zminimalizować wszelkie możliwe zagrożenia i traktować bezpieczeństwo ratownika priorytetowo.
